بارگیری و بارگذاری
بارگیری یا دانلود (به انگلیسی: Download)، فرآیند برداشت دادههای الکترونیکی از
یک رایانه (معمولاً یک رایانه دور یا یک سرور) به رایانهٔ دیگر (معمولاً رایانه شما
یا یک رایانهٔ محلی)، با مودم یا شبکه رایانهای را گویند. همچنین فرستادن بلوکی از
دادهها، مانند یک پرونده، با ساختار پست اسکریپت، به دستگاه مستقلی مانند چاپگر
پست اسکریپت نیز بارگیری نامیده میشود. عمل وارون فرایند فوق را بارگذاری یا آپلود
(به انگلیسی: Upload) گویند.
واژههای مصوب فرهنگستان برای دانلود و آپلود به ترتیب پایینگذاری و بالاگذاری
هستند. در زبان اردو به این دو کنش به ترتیب «زیراثقال» و «زِبَراثقال» میگویند.
بارگیری
کاربرد نخست این واژه در زمینهٔ رایانهها، از فعل دریافت کردن ریشه گرفته، به معنی
گرفتن یک پرونده (یا بارگیری)، از یک رایانه، یک خدماتدهندهٔ وب، و یا سامانهای
همانند. این واژه در گویش خیابانی و فرهنگ عامیانه، مانند واژهٔ انگلیسی آن، دانلود
(Download) گفته میشود.
بارگذاری
بارگذاری، یعنی ارسال کردن یک پرونده، از رایانهای به رایانهٔ دیگر. این واژه در
گویش خیابانی، مانند واژه انگلیسی آن، آپلود (Upload) گفته میشود.
کدکس
کدکس، شکل امروزی کتاب است؛ یعنی صفحات پوست، پاپیروس و غیره که تا خورده و از یک
محل به یکدیگر دوخته شده باشند. پیدایش کدکس به قرن دوم میلادی بر میگردد که توسط
مسیحیان برای نگارش متون مذهبی مورد استفاده قرار میگرفت. این فرم از کتاب،
بهدلیل مزیتهایی که داشت، از قرن چهارم میلادی رواج پیدا کرد. ازجمله مزیتهای آن
میتوان به قابلیت جستجوی بهتر، امکان بهتر برای انبار و نگهداری آن (در کتابخانه)
و تولید سریعتر اشاره نمود. در این زمان در صومعهها و کلیساها، اتاقهایی ایجاد
شده بود که در آنها کار رونویسی از انجیل و دعاها صورت میگرفت و عملاً کتاب تولید
میشد. همچنین با گذشت زمان، تولید کاغذ (که قبلا در چین اختراع شده بود)، در ایران
و پس از آن در اروپا رایج شد و به تبع آن، کتابهای کاغذی نیز ابداع شدند.
چاپ
تا قبل از اختراع ماشین چاپ، نسخهبرداری از کتابها تنها از طریق رونویسی از
کتابها امکانپذیر بود که تولید کتاب را بسیار کند و دشوار میکرد.و در صورت
اشتباههایی در نوشتن نویسنده مجبور به نوشتن دوباره آن برگ از کتاب میشد (در
صورتی که در آغاز بر روی برگ کاغذ نوشته و سپس به صورت کتاب در میآمد) اما در سال
۱۴۳۹، با اختراع ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ آلمانی، تحول بسیار بزرگی در صنعت
نشر کتاب صورت گرفت.اولین کتابی که با استفاده از دستگاه گوتنبرگ چاپ شد، انجیل بود
که به علت تعداد سطرهایش در هر صفحه، به انجیل ۴۲ سطری معروف شد.این ماشین چاپ،
ماشین فشار پیچی نام گرفت و سرعت چاپ آن، ۷۰ تا ۱۰۰ برگ در ساعت بود.
امروزه با توسعه تکنولوژیهای نوین، دیگر نیازی به صرف هزینه زیاد و چاپ کتاب جهت
معرفی به خوانندگان آن نیست. با کمک سیستمهای چاپ بنابر تقاضا یک نسخه چاپ شده
نمونه در کتاب فروشیها و یا نسخه کتاب الکترونیکی آن در وب سایتهای مخصوص فروش
کتاب مانند آمازون به خوانندگان نشان داده میشود تا پس از سفارش آنها چاپ شده و به
آدرس آنها ارسال گردد. بدین ترتیب دیگر نیازی به اتلاف حجم وسیعی از کاغذ نبوده،
اشکالات موردی کتابها بدون صرف هزینه و در زمان کوتاه قابل اصلاح میباشد. در این
روش به دلیل ارسال و نگه داری فایل الکترونیکی کتاب، توزیع کتاب در کتاب فروشیهای
سراسر جهان آسان، سریع و کم هزینه گردیده است. به تازگی امکان چاپ کتاب به زبان
فارسی با این روش توسط شرکت آمازون آمریکا فراهم گردیده است.
در عین حال، به نظر میرسد که مکانیزم چاپ، پیش از گوتنبرگ در چین رایج بوده است.
برخی از منابع اختراع چاپ یا حروفچینی متحرک را به پیشنگ، کیمیاگر چینی نسبت
میدهند. اختراع وی، شامل حروف مستقل چاپی بود که بر روی سفال مرطوب حکاکی میشد و
پس از پختن، دوام زیادی پیدا میکرد.گکمکم
کتاب الکترونیکی
در سالهای اخیر، استفاده از رایانهها موجب آسانی چاپ کتاب و توسعه چاپ و نشر
کتابهای چاپی شده است. در اواخر سده بیستم، تجهیزات ارتباطی مانند تلویزیون،
رایانه و اینترنت، مفهوم کتاب بهعنوان مهمترین منبع اطلاعاتی را به چالش کشیدند.
از سوی دیگر با ذخیرهشدن اطلاعات یک کتاب در نوارهای صوتی و سیدی، تعریف کتاب
بهعنوان «مجموعهای از کاغذهای چاپشده یا دستنویس» نیز به چالش کشیده شده است.
پیدایش کتابهای الکترونیکی به سال ۱۹۷۱ باز میگردد. این کتابهای الکترونیکی، با
بهکارگیری لامپ پرتو کاتدی، تصاویری را بر روی پرده پدید میآورد که میتوانست
جایگزین چاپ و کاغذ شود.اما نخستین کتاب الکترونیکی دیجیتال، به نام Nuvomedia’s
Rocket در سال ۱۹۹۹ منتشر شد.
اخیرا تلاشهای برای تبدیل کتابهای عادی به کتابهای الکترونیکی صورت گرفتهاست.
این تلاشها در جنبشی به نام پروژه گوتنبرگ (به انگلیسی: Project Gutenberg) در حال
اجراست. همچنین برای آسانسازی کاربرد کتابهای الکترونیکی، تجهیزات دیجیتالی
ویژهای به نام (کتابخوان الکترونیکی) (elctronic book reader) به بازار معرفی شده
است. این تجهیزات در حقیقت، رایانههای کوچکی هستند که توانایی ذخیرهسازی و
بازیابی شمار زیادی کتاب الکترونیکی را دارند.
برخی از ویژگیهای کتابهای الکترونیکی که باعث شده است کاربرد آنها گسترش یابد،
عبارتند از:
آسانی انتقال در عین یکپارچگی مطالب
انسجام مطالب و تنوع کاربرد
تبادل بینابین مطالب با یکدیگر
پشتیبانی از امکانات چند رسانهای
آسانی کار و اجرا
این مزایا باعث گردیده که فروش تعداد کتابهای الکترونیکی از کتابهای چاپ شده
کاغذی توسط سایت آمازون به عنوان بزرگترین عرضه کننده کتاب در جهان پیشی بگیرد.
کتاب شفاهی
کتاب شفاهی یا کتاب گویا یا کتاب صوتی (به انگلیسی: Audiobook) سندی است که به صورت
صوتی تهیه میشود و روی نوار کاست، سیدی و … ضبط میشود. این اسناد معمولاً
کتابهایی هستند که قبلا به طور مکتوب منتشر شدهاند و اکنون توسط خود نویسنده،
مترجم و یا هنرپیشگان روخوانی میشوند.در حال حاضر سایتهای اینترنتی بسیاری نیز
کتابهای صوتی یا گویا یا شفاهی ارایه میدهند که برخی بصورت رایگان هستند و برخی
دیگر در ازای پرداخت پول قابل شنیدن میشوند. اخیرا نیز سایت ایران صدا که رادیوی
اینترنتی صدا و سیمای ایران است برخی کتابها را به دو صورت نمایشی و روائی بعنوان
کتاب صوتی در اختیار دیگران قرار داده است.
مراحل چاپ کتاب
کتاب پس از آماده شدن توسط نویسنده توسط انتشارات تایپ حروفچینی و صفحه آرایی شده
برای گرفتن شابک راهی خانه کتاب میشود (که البته ناشران این شابک را به تعداد از
خانه کتاب دریافت کرده و در اختیار دارند). پس از اختصاص شابک، کتاب به کتابخانه
ملی برای گرفتن فیپا فرستاده میشود که پس از دریافت فیپا که اطلاعات کامل کتاب در
آن جمع شده کتاب به وزارت ارشاد برای دریافت مجوز چاپ فرستاده میشود تا مجوز چاپ
برای کتاب صادر شود. بعد از اتمام تمام مراحل کتاب آماده چاپ است و توسط ناشر برای
لیتوگرافی، چاپ و صحافی فرستاده میشود. حالا کتاب شما آماده است. تمام این مراحل
ممکن است بین ۱ ماه تا ۳ماه طول بکشد.
ساختار و اجزای کتاب
به صفحه اول هر کتاب جلد و به صفحه بعدی آن آستر بدرقه گفته میشود. به اولین برگ
از هر کتاب که نام کتاب و نام نویسنده نوشته شدهاست پیشواز گفته میشود.
کاغذ و اصول نگهداری
کاغذ اولین بار ۲۰۰ سال قبل از میلاد در چین ساخته شد و از میان مرزهای مسلمانان به
اروپا راه یافت. کاغذهای ابتدایی از لباسهای کهنه ساخته میشدند اما با وقوع
انقلاب صنعتی این امکان فراهم آمد تا از خمیر چوب برای ساخت کاغذ استفاده شود. با
آنکه ساخت کاغذ در حدود قرن یازدهم در اروپا آغاز شد، اما تا حدود قرن شانزدهم هنوز
استفاده از کاغذ پوست رواج داشت. در واقع با وجود گران بودن کاغذ پوست استفاده از
آن به علت بادوام بودن آن ادامه داشت. در این زمان اغلب ناشران نسخههای کتاب
مجزایی از دو جنس تهیه میکردند.
ساخت کاغذ از خمیر کاغذ از اوایل قرن نوزدهم مرسوم شد چراکه در آن زمان چوب از کتان
ارزانتر بود. به این ترتیب استفاده از خمیر چوب برای ساخت کاغذ تولید کتابهای
ارزانتر و استفاده از آنها را برای مردم میسر ساخت و این راه را برای گامی بزرگ در
بالا رفتن میزان سواد در کشورهای صنعتی هنوار کرد و امکان گسترش و انتشار اطلاعات
را فراهم آورد.
در روشهای اولیه برای تولید کاغذ از سنگ آهک به عنوان غلتک استفاده میشد که موجب
خنثی شدن اسید موجود در خمیر میشد. اما کاغذهایی که در آن زمان از خمیر چوب به روش
صنعتی ساخته میشدند حاوی اسید بودند که این موجب پوسیده شدن کاغذ از درون میشد.
به همین دلیل کتابهای چاپ شده بین سالهای ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ در خطر نابودی هستند.
امروزه برای از برطرف کردن این عیب از خمیرهای فاقد اسید یا خمیرهای قلیایی برای
تولید کاغذ استفاده میشود. برخی از کتابخانههای امروزی از روشهای خاص برای از
بین بردن خاصیت اسیدی کتابهای قدیمی استفاده میکنند.
برای مراقبت شایسته از کتابها باید تمامی احتمالات مربوط به آسیبهای فیزیکی یا
شیمیایی را به جلد یا صفحات کتاب در نظر گرفت. کتابهای باید دور از تابش مستقیم
خورشید و در نور کم نگهداری شوند. حرارت و رطوبت محل نگهداری کتابها باید کم باشد.
در موقع چیدن کتابها باید به این نکته توجه کرد که کتابها باید در کنار کتابی
مناسب قرار گیرند به طوری که جلد دو کتاب همدیگر را پوشش دهند چرا که در غیر این
صورت شکل کتاب در طول زمان تغییر خواهد کرد. بنابراین بهتر است کتابها به ترتیب
اندازه در کنار هم قرار گیرند.
کتابسوزی
در دورههای مختلف تاریخی و در بسیاری از سرزمینها نابود کردن و سوزاندن کتاب وجود
داشته است. کتاب و فیلم جنجالبرانگیز ۴۵۱ درجه فارنهایت نیز به موضوع کتابسوزی
میپردازد.امروزه بهجای سوزاندن کتاب روشهای دیگری مانند خمیر کردن کتابها و
رندهکردن کتابها (Paper Shreding) نیز استفاده میشود.
چین
امپراتور شیهوانگ-تی در ۲۱۳ دستور داد همهٔ کتابها مگر کتابهای مربوط به پزشکی،
کشاورزی و طالعبینی را بسوزانند.
مجموعه کتاب (کتابخانه)
استفاده از کتابخانههای خصوصی یا شخصی اولین بار در یونان باستان مورد توجّه قرار
گرفت. در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانهها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند
تامین میشد. این کتابخانهها میتوانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این
کتابخانهها با کتابخانههای عمومی امروزی در محل تامین هزینههای آنها بود که در
کتابخانههای باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تامین نمیشد. اینطور
تخمین زده میشود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود
داشتهاست. بعدها در قرون وسطی صومعهها و دانشگاهها حتی دارای کتابخانههایی بودن
که امکان استفاده از کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم میکرد. البته تمام مجموعه
کتابخانه برای مردم قابل دسترسی نبوده و همچنین امکان بردن کتاب از کتابخانه وجود
نداشته و برای جلوگیری از سرقت کتابها، کتابها معمولاً با زنجیر به میز بسته شده
بودند.
آغاز استفاده از کتابخانههای امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی بازمیگردد؛ زمانی
که برخی شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند. گسترش کتابخانههای عمومی در ایالات
متحده به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمیگردد و تا حدود زیادی متاثر از اهدا
کتابهایی است که به وسیله اندرو کارنگی (Andrew Carnegie) صورت گرفت. استفاده از
کتابخانه تا حدودی گروه اجتماعی افراد را نیز منعکس میکرد چراکه در حالی که قشر
ضعیف یا متوسط جامعه باید بیشتر کتابهای خود را در کتابخانهها پیدا میکردند
افراد ثروتمند دارای کتابخانههای شخصی بودند.
ظهور کتابهای جلد کاغذی در قرن بیستم راه را برای استفاده عموم از کتاب باز کرد.
این نوع کتابها خرید کتاب را برای بسیاری از افراد جامعه ممکن کردند. کتابهای جلد
کاغذی معمولاً شامل مطالبی میشدند که قبلا در مجلهها به چاپ میرسید. در نتیجه با
استفاده عموم از کتاب، داشتن کتابخانههای خصوصی دیگر به عنوان نمادی از اقشار
ثروتمند به کار نمیرفت.
روزهای مرتبط با کتاب
۲ آوریل (۱۴ فروردین) روز جهانی کتاب کودک.
آمار کتاب در ایران
آمار کتاب در ایران به طور دقیق روشن نیست ولی طبق آمار مسئولین وزارت ارشاد/خانه
کتاب بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰ حدود ۷۰۰ هزار عنوان کتاب در ایران به چاپ رسیده است.
آمار کتابهای چاپ شده در سال ۱۳۹۱ به ترتیب زیر میباشد: چاپ اول:۳۴۲۳۷ عنوان - چاپ
مجدد: ۲۹۷۴۳ عنوان - تالیف: ۵۱۲۵۹ عنوان - ترجمه: ۱۲۷۲۱ عنوان - کودک و نوجوان:
۱۰۲۴۲ عنوان - کمک درسی و آموزشی ۵۸۵۰ عنوان که مجموعا ۶۳۹۸۰ عنوان در سال ۹۱ به
چاپ رسیدهاست.
اندازه کتاب
کتاب معمولا در اندازههای مختلفی چاپ میشود و بستگی به حجم کتاب دارد و بیشتر یک
امر سلیقهای میباشد، اما کتابها در اندازههای زیر چاپ میشوند:
قطع جیبی ۱۵x۱۱
قطع پالتویی ۲۱x۱۲
قطع رقعی ۲۱x۱۴
قطع خشتی (مربعی) ۲۱x۲۱
قطع بیاضی ۲۲x۲۹ (در این قطع عرض کتاب بیشتر است) قطع وزیری ۲۴*۱۷
قطع بیاضی بزرگ ۲۴x۳۴
قطع رحلی کوچک ۲۹x۲۲
قطع رحلی بزرگ ۳۴x۲۴
قطع سلطانی ۴۹x۳۴
البته بیشتر کتابها در اندازه وزیری چاپ میشوند.
رمان
رُمان یا داستان بلند (به انگلیسی :Novel)،(به فرانسوی: Nouvelle بهمعنای «جدید»)
متنی روایتگر و داستانی است که در قالب نثر نوشته میشود. در قرن هجدهم کلمهٔ
«رمان» بیشتر برای اشاره به قصّههای کوتاه در مورد عشق و توطئه به کار میرفت. در
۲۰۰ سال اخیر رمان تبدیل به یکی از مهمترین اشکال ادبی شدهاست.
کلمهٔ «رمان» از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شدهاست. رمان در فارسی قالب ادبی
مدرنی به شمار میرود.
ریشه زبانی
رمان واژه ای فرانسوی است به معنای داستانی که به نثر نوشته شود و شامل اتفاقات و
حوادثی ناشی از تخیل نویسنده باشد و آن، اقسامی دارد. رمان آموزشی که داستانی است
شامل مطالب علمی، طبیعی و فلسفی، رمان پلیسی که داستانی حاکی از حوادث مربوط به
دزدی، جنایت و کشف آنها توسط کاراگاهان زبردست است، رمان تاریخی که داستانی است که
اساس آن مبتنی بر وقایع تاریخی باشد و رمان عشقی که داستانی است که شالودهٔ آن بر
عشق نهاده باشد.
رمان در زبان فارسی، مترادف نوول در زبان انگلیسی است. نوول به معنی نو، جدید،
بدیع، رمان، داستانهای کوتاه، کتاب داستان و داستان عشقی کوتاه آمده است. علت وارد
شدن کلمهٔ رمان به جای کلمهٔ نوول به زبان فارسی را میتوان در نزدیکی بیشتر
ایرانیان متجدد و واردکنندهٔ محصولات فرهنگی به ایران، به زبان فرانسه دانست.
تاریخچه
در اصل کلمهٔ رمان، بیانگر زبان پیشین و عامیانهٔ فرانسویان بود که در مقابل زبان
لاتین، زبان عالمانه و ادبی آن روزگار، قرار داشت. ضمنا به آثار ادبی منظوم از نوع
داستانهای تخیلی و ساختگی که به زبان رومیایی (رمان) کتاب شده بود نیز اطلاق
میشود. نظیر رمانهای حاوی اوضاع و احوال شوالیهها و یا رمانهای سازگار و متناسب
با نزاکت و تعلیم و تربیت. رمان در مورد همهٔ آن چیزهایی گفته میشود که مربوط به
تمدن، هنر و مخصوصا زبانهای آن ردیف از کشورهایی است که از قرن پنجم تا قرن
دوازدهم میلادی تحت سیطرهٔ مادی و معنوی رومیها بودند. از میان زبانهای رمان
میتوان فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، رومانیایی و پرتغالی را نام برد. در قرون
وسطی رمان به زبان ادبی شمال فرانسه و از ۱۰۶۶ میلادی به زبان ادبی انگلستان نیز
اطلاق میشدهاست. در نتیجه میتوان گفت که از قرن ۱۲ میلادی به بعد، فرانسه شمالی
و انگلستان زمینهٔ مساعدی را برای رشد و انتشار فرهنگ و تمدن فراهم آورده بودند که
بیان ادبی دست اول آن زبان رمان و به صورت داستانسرایی و قصهگویی منظوم بود. بدین
ترتیب نوع ادبی داستانی از آنجا که به زبان رمان نوشته میشود، به رمان معروف شد.
در قرون وسطی داستان شهسوارانه مطلوب شمرده میشد (از همان نوع داستانهای عیاری
فارسی). در قرن شانزدهم رابله و سروانتس آنرا به معنای کمابیش امروزی به کار بردند
که در قرن هفدهم جا افتاد. سرانجام در قرن نوزدهم، رمان چه از نظر شمار آثار و چه
از لحاظ زبان و ساختار، به اوج شکوفایی رسید. از اینرو قرن نوزدهم را دورهٔ خاصی
در تاریخ داستاننویسی در اروپا و مبدا اشاعهٔ آن در نقاط دیگر جهان میشناسند.
ساختار رمان
ساختار رمان ارتباط بین دو نظم است. نظم عددی صفحهها و نظم زمانی وقایع. رمان به
شکل کتاب است و از صفحههایی تشکیل شدهاست که به ترتیب خوانده میشوند. ضمنا رمان
روایتی است که از حوادثی که در طول زمان انجام میپذیرد. سادهترین ساختار برای
رمان، ساختاری است که در آن، هر دو نوع نظم بر هم منطبق شوند. یعنی اولین حادثه در
کتاب، همان واقعهٔ مهمی است که پیش از همه روایت میشود. پیش از این هیچ حادثهای
آنقدر اهمیت ندارد که در بخشهای بعدی کتاب بر آن تاکید شود. با پیشتر رفتن و ورق
زدن کتاب، حوادث به ترتیب زمانی به دنبال هم میآیند و وقتی به صفحهٔ پایانی
رسیدیم، آخرین رویداد مهم پایان میپذیرد. البته چنین ساختار سادهای بسیار کم دیده
میشود. اغلب اولین فصل کتاب شامل میانه یا پایان حادثهای است و آخرین فصل
میانهای است که پایانش به تخیل خواننده واگذار شدهاست. گاهی ساختار بسیار
پیچیدهاست. به طوری که وقایع رمان به طور مکرر از گذشته به آینده در حال نوسان
است.
ضد رمان
«رمان نو» به آنچه در رمان سنتی معمولاً قهرمان و یا شخصیت (پرسوناژ) و روند منطقی
سلسله حوادث داستان اطلاق میشود اعتقادی ندارد. بلکه به روانکاوی جنبههای
غیرعادی و نقاط تاریک شخصیت انسان میپردازد. شخصیت داستان هویت خاصی ندارد، تبدیل
میشود یک حرف اول اسم یا یک ضمیر شخصی مذکر و مونث. در رمان کلاسیک ماجرا با درک
دنیایی نظم یافته مطابقت دارد، ولی در رمان نو داستان در هم میریزد. رمان نو به
ویژه هرگونه اشتغال ذهنی ایدئولوژیک را دور میریزد. به نظر رب گرییه، انتقال یک
اندیشه، به کارگیری قالب سنتی را ایجاب میکند. در رمان نو، نه جذابیت موضوع برای
نویسنده اهمیت دارد، نه تسلسل منطقی حوادث و نه شخصیتهای داستان. موضوع فقط قالبی
است برای بازنمایاندن سلسله حوادثی که ممکن است هیچ ربطی به هم نداشته باشند و
شخصیتها، نظیر رهگذرانی هستند که از خیابان یا کوچهای میگذرند.
رمان مدرن
رماننویسان خود محصول دوره و زمانه و جامعهای هستند که در آن زندگی میکنند.. این
گفته روشن میکند که با تغییرات جامعه، رمان نیز تغییر میکند و شکل تازهای به خود
میگیرد. کارلوس فوئنتس در آغاز مقالهٔ سروانتس و نقد خواندن میگوید: «اگر از من
بپرسند عصر جدید از چه زمانی آغاز شد، میگویم از آن زمانی که دن کیشوت لامانچا در
سال ۱۶۰۵ میلادی دهکدهٔ خود را ترک گفت، به میان دنیا رفت و کشف کرد که دنیا به
آنچه او دربارهاش خوانده، شباهتی ندارد».به عبارتی، دن کیشوت همان من تنها یا
انسان مدرنی است که از نیروهای غیر بشری و حمایتهای اساطیری بهرهای ندارد و خود
باید به تنهایی به مبارزه با دنیایی برخیزد که با او بیگانهاست. در حالی که در
حماسهها و رمانسها و داستانهای پهلوانی اگر دقت کنیم، میبینیم که آشیل و ادیپوس
یونانی، جهان را همانطور تفسیر میکنند که آرتورشاه انگلیسی و رولان فرانسوی.
اینان در آنچه میبینند تردید نمیکنند و به حقیقتی یگانه باور دارند. آلخوکار
پانتیه میگوید: «سروانتس «من» جدیدی ابداع میکند» و اکتاویو پاز در تعریف ادبیات
جدید میگوید: «ادبیات جدید هم مثل ادبیات گذشته از قهرمانان و اوج و فرود آنان
میگوید اما آنان را تحلیل هم میکند. دن کیشوت، آشیل نیست؛ او در بستر مرگ سخت به
کند و کاو در وجدان خود میپردازد». به زبان دیگر، رمان مدرن غربی مبتنی بر
اندیشههای اومانیستی پس از رنسانس است در واقع از دن کیشوت به بعد است که همزمان
با کشفیات جدید در علم و جنبشهایی نظیر دینپیرایی تقابل انسان با گذشتهٔ خویش
آغاز میشود و فرزندان این زمانه، رمان مدرن مینویسند.
شاخصههای رمان مدرن
مهمترین مولفههای رمان مدرن از دیدگاه فلسفی هنر عبارتند از: بحران واقعنمایی،
مرکزیتزدایی، آشنایی زدایی، انزوا و ابهام معنایی. از نظر صوری نیز رمان مدرن با
قهرمان سنتی، طرح قصه و راوی المپی وداع میگوید. کنراد کنست فقدان فضای معنوی و
تجلی ارزشهای اخلاقی را مهمترین شاخصهٔ رمان مدرن میداند و معتقد است این
رمانها از نظر حال و هوا بسیار متشنج و دارای تضاد هستند. دیگر عبارتی از انجیل و
ایمان به انسانیت، که تغییری نکرده باشد، در میان این منجلاب هزل و غرائز پست پیدا
نمیشود. انسانها به عنوان افرادی نفرتانگیز، به عنوان دنبالهروهایی متوسط،
مدیران تازه به دوران رسیده، متقلب و عیاش، شکنجهگر و قربانیان دستبسته نشان داده
میشوند.
خواننده و رمان
ویرجینیا وولف میگوید: «نخستین گام در عمل خواندن رمان، یعنی تاثیرپذیری تا
بیشترین درک، تنها نیمی از فرایند خواندن است. اگر قرار است تا حداکثر لذت را از
رمان ببریم، باید به دنبال نیم دیگر باشیم. البته نه با عجله و فوری: منتظر شوید تا
غبار خواندن بخوابد، کشمکش و دودلی فرو بنشیند؛ قدم بزنید، صحبت کنید، گلبرگهای
خشکیدهٔ گلی را بچینید و یا بخوابید. آنوقت است که ناگهان بدون ارادهٔ ما، کتاب به
سمت ما برمیگردد.» رمان مفهومی ذهنی و انتزاعی است. یعنی رمان مبین مفهومی ذهنی
است که در نتیجهٔ خواندن رمانهای بسیار متعدد و کاملا متفاوت شکل گرفتهاست. پس
هرگاه سخن از رمان به میان میآوریم، لاجرم تعریفی را تعمیم میدهیم که هر قدر از
بررسی داستانهای خاص بیشتر فاصله بگیرد، به همان میزان جالب توجهتر و کم معناتر
میشود. در واقع رمان یا رمانس بدون شرکت خواننده و سعی او در تکمیل اثر، هستی
نمییابد. به عبارت دیگر تا زمانی که خواننده نتواند یا نخواهد داستان را بر اساس
اشارههای نویسنده در ذهنش بیافریند، خواندن واقعی صورت نمیگیرد. در این صورت، خود
داستان خوانده نمیشود، بلکه مطالبی دربارهٔ آن خوانده میشود. خواندن، هنر خلاقی
است و دارای همان شرایط و محدودیتهایی است که هر بینندهٔ آثار هنری با قوهٔ خیال
خود یک قطعه سنگ، رنگهای روی بوم، صدا و سایر چیزهایی را که به خودی خود کاملا
بیمعنا هستند، به اثری صوری و معنادار تبدیل میکند. معنی حاصل را تخیل ناشی از
نمادها خلق میکند و این تخیل باید ابتدا در زمینهٔ کاربرد و معنی نظامی نمادین،
فرهیخته باشد. درست همانگونه که خود هنرمند فرهیخته شدهاست. خواننده شاید تصور
کند که کاملا پذیرا و فاقد قوهٔ تشخیص است و بکوشد تا بدون هرگونه قضاوت و یا
دخالتی، دست به تجربهای بزند؛ اما در واقع او مشغول عمل خلاق بسیار فعال و
پیچیدهای است و دلیل بیتوجهی او این است که بخش اعظم این عمل در ضمیر ناخودآگاه
روی میدهد.
برخی از رمانهای مهم غربی (قرن بیستم) عبارتاند از:
اولیس نوشته جیمز جویس
گتسبی بزرگ نوشته اف. اسکات فیتزجرالد
سیمای مرد هنرمند در جوانی نوشته جیمز جویس
لولیتا نوشته ولادیمیر ناباکوف
دنیای قشنگ نو نوشته آلدوس هاکسلی
خشم و هیاهو نوشته ویلیام فاکنر
ظلمت در نیمروز نوشته آرتور کوستلر
خوشههای خشم نوشته جان اشتاینبک
۱۹۸۴ (کتاب) نوشته جورج اورول
به سوی فانوس دریایی نوشته ویرجینیا وولف
سلاخخانه شماره پنج نوشته کورت وانگات
ناتور دشت نوشته جی. دی. سالینجر
keywords : ملاک گستر،سایت ملاک گستر،مقاله های ملاک گستر